5 علت شوره زدن آجرنما + راهکار جلوگیری از سفیدک زدن آجرنما

بسیاری از ساختمان‌هایی که نمای آجری دارند، به مرور زمان دچار پدیده‌ای به نام شوره زدن آجرنما می‌شوند. این لکه‌های سفید رنگ که روی سطح آجرها ظاهر می‌شوند، نه تنها از زیبایی نما می‌کاهند، بلکه می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات عمیق‌تر نیز باشند. اگر شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید یا نگران بروز آن هستید، در این مقاله در مجله مرداس مرجع تهیه کاشی و سرامیک و آجرنما به طور جامع به این موضوع می‌پردازیم.

شوره آجرنما چیست؟

شوره آجرنما یا سفیدک آجر، در واقع رسوبات نمکی است که به دلیل حرکت آب حاوی املاح معدنی از داخل مصالح به سطح و تبخیر آب، بر جای می‌ماند. این پدیده معمولاً به صورت لکه‌های سفید، پودری شکل یا کریستالی روی آجرها ظاهر می‌شود. شوره‌ها می‌توانند سطحی یا عمقی باشند و در صورت عدم رسیدگی، به مرور زمان سخت‌تر شده و پاک کردنشان دشوارتر می‌شود.

چرا آجرنما شوره می‌زند؟ ۵ علت اصلی شوره زدن آجرنما

برای حل مشکل شوره زدن آجرنما، ابتدا باید علت اصلی آن را شناسایی کرد. در ادامه به ۵ علت رایج این پدیده می‌پردازیم:

۱. وجود املاح و نمک در مصالح اولیه

یکی از شایع‌ترین دلایل سفیدک زدن آجرنما، وجود املاح معدنی و نمک‌های محلول در آب در خود مصالح اولیه ساخت است. این مصالح می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

 * آجر: آجرهایی که در مراحل تولید، به اندازه کافی شسته نشده‌اند یا از خاک رس حاوی مقادیر زیادی نمک تولید شده‌اند، مستعد شوره زدن هستند. حتی آجر نسوز هم اگر در تولید آن استانداردها رعایت نشود، می‌تواند دچار این مشکل شود.

 * ماسه: اگر ماسه‌ای که در تهیه ملات استفاده می‌شود، دارای ناخالصی و نمک باشد، پس از تماس با آب، این نمک‌ها فعال شده و به سطح آجر راه پیدا می‌کنند.

 * سیمان: سیمان نیز ممکن است حاوی ترکیبات نمکی باشد که در تماس با رطوبت آزاد می‌شوند.

 * آب مورد استفاده در ساخت و ساز: استفاده از آبی که حاوی املاح و سختی بالایی است (آب چاه یا آب شهری با کیفیت پایین) در تهیه ملات یا خیساندن آجر، به طور مستقیم به شوره زدن کمک می‌کند.

چگونه تشخیص دهیم؟ اگر شوره زدن از همان ابتدای ساخت و در مقیاس وسیع اتفاق می‌افتد، به احتمال زیاد مشکل از کیفیت مصالح اولیه است.

۲. رطوبت و نفوذ آب

آب، حامل اصلی املاح نمکی است. هرگونه نفوذ آب به داخل دیوار و تماس آن با مصالح نمک‌دار، منجر به حل شدن نمک‌ها و انتقال آن‌ها به سطح می‌شود. منابع رطوبت می‌توانند متنوع باشند:

 * باران: نفوذ باران به داخل بندکشی‌های نامناسب، ترک‌های ریز در آجر یا حتی از بالای نما، می‌تواند باعث شوره زدن شود.

 * نم و رطوبت زمین: رطوبت صعودی از زمین که از طریق پی ساختمان به بالا می‌آید، می‌تواند املاح موجود در خاک را با خود حمل کرده و به نمای آجری برساند. این اتفاق در طبقات پایین ساختمان رایج‌تر است.

 * مشکلات لوله‌کشی و نشتی: نشتی از لوله‌های آب، ناودان‌ها، رادیاتورها یا حتی سیستم آبیاری باغچه که در نزدیکی نما قرار دارند، می‌تواند منبع رطوبت مداوم و سفیدک زدن آجرنما باشد.

 * رطوبت ناشی از برف و یخ‌زدگی: در مناطق سردسیر، ذوب و انجماد مکرر آب در منافذ آجر، می‌تواند باعث حرکت املاح و سبب شوره زدن آجرنما شود.

چگونه تشخیص دهیم؟ شوره‌هایی که در قسمت‌های خاصی از نما (مثلاً زیر پنجره، کنار ناودان یا در قسمت‌های پایین‌تر) تجمع یافته‌اند، معمولاً ناشی از نفوذ رطوبت از آن نقطه هستند.

۳. بندکشی نامناسب یا غیر استاندارد

بندکشی، نقش حیاتی در محافظت از آجرنما در برابر نفوذ رطوبت دارد. اگر بندکشی به درستی انجام نشود، می‌تواند یکی از عوامل اصلی سفیدک زدن آجرنما باشد:

 * ملات بندکشی نامناسب: استفاده از ملاتی که حاوی سیمان زیاد یا ماسه نامرغوب است، می‌تواند خودش منبع املاح باشد. همچنین، اگر نسبت آب به سیمان در ملات بندکشی نامناسب باشد، به مرور زمان باعث ترک‌خوردگی و نفوذپذیری بیشتر آن می‌شود.

 * اجرای ضعیف بندکشی: بندکشی که به درستی فشرده نشده یا دارای درز و خلل و فرج باشد، راه را برای نفوذ آب به پشت آجر و تماس آن با مصالح باز می‌کند.

 * رطوبت‌دهی بیش از حد به آجر در زمان بندکشی: خیس کردن بیش از حد آجرها قبل از بندکشی می‌تواند منجر به حل شدن نمک‌های موجود در آجر و حرکت آنها به سطح شود.

چگونه تشخیص دهیم؟ اگر شوره‌ها بیشتر در امتداد خطوط بندکشی ظاهر می‌شوند یا بندکشی‌ها دچار فرسودگی و ترک‌خوردگی هستند، احتمالاً مشکل از بندکشی است.

۴. عدم تهویه مناسب در پشت نما

در برخی روش‌های نصب آجرنما (به خصوص نماهای دو جداره یا نماهای خشک)، فضای کوچکی بین آجرنما و دیوار اصلی وجود دارد. اگر این فضا تهویه مناسبی نداشته باشد و رطوبت در آنجا محبوس شود، می‌تواند منجر به شوره زدن شود. رطوبت محبوس شده در این فضا، با مصالح پشتی تماس پیدا کرده و نمک‌ها را به سطح آجرنما منتقل می‌کند. چگونه تشخیص دهیم؟ این مورد بیشتر در نماهای جدیدتر و با روش‌های خاص نصب اتفاق می‌افتد. معمولاً تشخیص آن نیازمند بررسی توسط متخصص است.

۵. استفاده از مواد پاک کننده شیمیایی نامناسب

گاهی اوقات، افراد برای تمیز کردن لکه‌های اولیه روی آجرنما، از مواد شیمیایی قوی و اسیدی استفاده می‌کنند. این مواد می‌توانند به بافت آجر آسیب برسانند، نمک‌های موجود در آجر را فعال کنند یا حتی واکنش‌هایی ایجاد کنند که منجر به تولید نمک‌های جدید روی سطح آجر شوند. استفاده نادرست از این مواد، نه تنها شوره را از بین نمی‌برد، بلکه می‌تواند آن را بدتر کند.

چگونه تشخیص دهیم؟ اگر شوره‌ها پس از تلاش برای تمیز کردن نما با مواد شیمیایی خاص ظاهر شده‌اند یا بدتر شده‌اند، این می‌تواند دلیل آن باشد.

۵ راهکار مؤثر برای تمیز نگهداشتن آجرنما و جلوگیری از شوره زدن

پس از شناخت علل شوره زدن، حالا نوبت به راه‌حل‌ها می‌رسد. بهترین رویکرد، پیشگیری است، اما اگر با این مشکل مواجه شدید، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

۱. استفاده از آجرنما و مصالح با کیفیت و استاندارد

 * خرید آجر از تولیدکنندگان معتبر: مطمئن شوید آجری که خریداری می‌کنید، از خاک با کیفیت و با فرآیند تولید استاندارد و شستشوی کافی نمک‌ها ساخته شده باشد. آجرنمای نسوز با کیفیت بالا معمولاً کمتر دچار شوره می‌شوند.

 * بررسی کیفیت ماسه و سیمان: از ماسه شسته شده و بدون ناخالصی و سیمان با کیفیت مناسب استفاده کنید.

 * استفاده از آب شیرین و کم‌املاح: در تمام مراحل ساخت و تهیه ملات، از آبی استفاده کنید که سختی و املاح کمی داشته باشد.

نکته: در زمان تحویل آجر، نمونه‌های کوچک را با آب خیس کنید و در جایی خشک قرار دهید. اگر بعد از چند روز شوره زد، نشان‌دهنده کیفیت نامناسب آن است.

۲. اجرای صحیح بندکشی و آب‌بندی آجرنما

* استفاده از ملات بندکشی مناسب: از ملات بندکشی با نسبت‌های صحیح سیمان و ماسه و افزودنی‌های لازم (مانند پودر سنگ) استفاده کنید.

 * اجرای دقیق بندکشی: بندکشی‌ها باید به خوبی پر شده، فشرده و صاف باشند تا هیچ درز و شکافی برای نفوذ آب باقی نماند.  * استفاده از مواد آب‌بند (نانو): پس از اتمام بندکشی و خشک شدن کامل نما، می‌توانید از محلول‌های نانو عایق برای پوشش سطح آجر و بندکشی استفاده کنید. این مواد با ایجاد یک لایه نامرئی، منافذ آجر را مسدود کرده و از نفوذ آب و در نتیجه شوره زدن جلوگیری می‌کنند. توجه داشته باشید که نانو کردن باید توسط افراد متخصص و با مواد با کیفیت انجام شود.

۳. رفع عوامل رطوبت‌زا

 * بررسی و ترمیم لوله‌کشی‌ها و ناودان‌ها: به صورت دوره‌ای سیستم‌های لوله‌کشی و ناودان‌ها را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه نشتی، آن را فوراً ترمیم کنید.

 * ایجاد زهکشی مناسب در اطراف ساختمان: برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از زمین، از سیستم‌های زهکشی مناسب در اطراف پی ساختمان استفاده کنید.

 * ایجاد شیب مناسب در سقف و بام: شیب سقف و بام باید به گونه‌ای باشد که آب باران به سمت ناودان‌ها هدایت شود و روی سقف جمع نشود.

 * استفاده از فلاشینگ و آب‌بند در بالای دیوارها و پنجره‌ها: برای هدایت آب باران از روی دیوار و پنجره‌ها، از فلاشینگ‌های مناسب استفاده کنید..

۴. شستشوی اصولی و به موقع شوره

اگر با وجود رعایت نکات بالا، شوره روی نما ظاهر شد، باید هرچه سریع‌تر آن را تمیز کنید. تعلل در پاک کردن شوره آجرنما، باعث سخت‌تر شدن آن و نفوذ بیشتر به بافت آجر می‌شود.

 * شستشو با برس و آب: برای شوره‌های تازه و سطحی، معمولاً یک برس زبر و آب کافی است. هرگز از واترجت با فشار بالا در مراحل اولیه استفاده نکنید، زیرا می‌تواند آب را بیشتر به داخل آجر نفوذ دهد.

 * استفاده از محلول‌های خانگی ضعیف: می‌توانید از محلول‌های رقیق آب و سرکه سفید (نسبت ۱ به ۱۰) یا آب و جوش شیرین استفاده کنید. ابتدا روی یک قسمت کوچک و پنهان از آجر تست کنید تا از عدم آسیب به رنگ آجر مطمئن شوید.

 * استفاده از محلول‌های شوره زدا (اسیدهای رقیق): برای شوره‌های قدیمی‌تر و مقاوم‌تر، می‌توانید از محلول‌های شوره زدا که پایه اسیدی ضعیف دارند (مانند اسید سولفامیک رقیق) استفاده کنید. استفاده از این مواد باید با نهایت دقت، با رعایت نکات ایمنی (دستکش، ماسک و عینک) و طبق دستورالعمل تولیدکننده انجام شود. پس از استفاده، حتماً نما را به طور کامل با آب فراوان آبکشی کنید. هرگز از اسیدهای قوی مانند جوهر نمک (HCl) برای شستشوی آجرنما استفاده نکنید، زیرا باعث آسیب جدی و برگشت‌ناپذیر به آجر می‌شود.

 * آبکشی کامل: پس از هر بار شستشو، بسیار مهم است که نما را به طور کامل و با فشار مناسب آب (بدون نفوذ به عمق آجر) آبکشی کنید تا هیچ اثری از نمک‌ها یا مواد شوینده باقی نماند.

۵. تهویه مناسب و جلوگیری از محبوس شدن رطوبت

* ایجاد فضا و تهویه در نماهای دو جداره: اگر از سیستم نمای دو جداره یا خشک استفاده می‌کنید، از وجود فضا و تهویه مناسب در پشت نما اطمینان حاصل کنید. این تهویه کمک می‌کند تا رطوبت محبوس شده تبخیر شود و از انتقال نمک‌ها به سطح جلوگیری کند.

 * اجرای صحیح جزئیات معماری: در طراحی ساختمان، به گونه‌ای عمل شود که نقاط کور یا مناطقی که آب در آنجا جمع می‌شود، به حداقل برسد.

منبع : www.sciencedirect.com | www.gobrick.com